وضعیت چربی خون و چربی رژیم غذایی نوجوانان:برنامه قلب سالم اصفهان- پروژه ارتقاء سلامت قلب از دوران کودکی

سابقه و هدف: ارزیابی وضعیت چربی‌های سرم نوجوانان و ارتباط آن با رژیم غذایی و ارزیابی رفتار، نگرش، عملکرد و آگاهی (BASK) دانش‌آموزان، والدین و مسئولین مدارس در این رابطه، به منظور طراحی مداخلات جامعه‌نگر در جهت پیشگیری و کنترل عوامل خطرساز بیماری‌های قلبی عروقی. مواد و روش‌ها: افراد مورد بررسی، 2000 دانش‌آموز 18-11 ساله انتخاب شده به روش تصادفی ساده چند مرحله‌ای (1000 دختر و 1000 پسر)، والدین آنها (2000 نمونه) و مسئولین مدارس (500 نمونه) در مناطق شهری و روستایی دو استان اصفهان و مرکزی بوده‌اند (استان اصفهان برای مداخلات بعدی در نظر گرفته شده و استان مرکزی به عنوان ناحیه مرجع در نظر گرفته شده است). یافته‌ها توسط پرسشنامه، معاینه فیزیکی و فرم ثبت غذای سه روزه و پرسشنامه تکرّر مصرف مواد غذایی به دست آمد و لیپیدهای سرم در آزمایشگاه مرکز تحقیقات قلب و عروق اصفهان، اندازه‌گیری شد. یافته‌‌ها توسط نرم‌افزار SpssV10/win و با استفاده از آزمون‌‌های آماریStudent T و رگرسیون خطی چندگانه در سطح معنی‌دار 05/0P< تحلیل شد. یافته‌ها: بیشتر دانش‌آموزان، والدین و مسئولین مدارس آگاهی کافی نسبت به تغذیه سالم داشتند؛ ولی عملکرد آنها دراین جهت نبود به طوری‌که بیشتر خانواده‌ها علی‌رغم داشتن آگاهی از سالم‌تر بودن انواع روغن مایع، بیشتر از روغن جامد استفاده می‌کردند و این موضوع تا حد زیادی می‌تواند به دلیل مناسب بودن قیمت روغن جامد و دسترسی راحت‌تر به آن باشد. اگر چه میانگین مصرف چربی نوجوانان (4/0 ± 2/21 درصد) در محدوده مجاز توصیه شده (30% ≤) بود، اما در بسیاری موارد اختلالات چربی خون سرم وجود داشت. به عنوان مثال، میانگین کلسترول سرم دختران گروه سنی 14-11 و 18-15 ساله، به طور معنی‌داری بالاتر از مقادیر استاندارد بود (به ترتیب 169 و 172 در برابر 160 و 159 میلی‌گرم در دسی‌لیتر، 05/0< P). ارتباط مستقیم بین اختلالات چربی خون در نوجوانان و مصرف چربی هیدروژنه (06/0= β) غذاهای آماده و میان وعده‌های غذایی چرب به دست آمد (05/0 < P). اگر چه میزان مصرف پروتئین درحد توصیه شده بود (9/0 ± 4/13 درصد)؛ ولی با توجه به مصرف گوشت گوسفند چرب، تعداد دفعات ‌مصرف ‌گوشت قرمز با اختلالات چربی‌خون ارتباط مستقیم داشت (05/0 < P، 04/0= β). یکی از دلایل بالا بودن تری‌گلیسرید خون می‌تواند مصرف بیش از حد کربوهیدرات (1 ± 2/65 درصد) باشد. نتیجه‌گیری: هرچند در جوامع غربی، بیشتر بر کاهش میزان چربی مصرفی تأکید می‌شود، ولی در جامعه ما که این میزان درحد قابل قبول است، بیشتر باید بر اصلاح کیفیت چربی مصرفی تأکید شود تا کمیت آن. این اقدام زیر بنایی مستلزم مشارکت صنایع غذایی، مسئولین دولتی، مصرف کنندگان و رسانه‌های گروهی می‌باشد.